مقدمه :

زندگی ، بی یاد خدا تاریک است .

و انسان ، بدون تکیه گاه ، هراسان !

هرکس در زندگی ، به چیزی دل می بندد و امیدوار می شود و تکیه می کند ، اما خدا شناسان و یکتا پرستان ، دل به «خدا» می بندند و او را که تکیه گاهی مطمئن و پرتوان است ، الهام بخش خویش قرار می دهند زندگی ما ، غرق در موهبت ها و نعمتهای خدایی است .

یکی از پایه های اصلی و اساسی دین اسلام نماز است . نماز ، بزرگترین عبادت و برترین تکلیف است .

چرا نماز بخوانیم ؟

می دانیم که جهان هستی را آفریدگاری است دانا و توانا ، و تمام موجودات را به بهترین گونه آفریده و هریک را از نعمتهای مورد نیاز آن برخوردار کرده است .

در بین همه موجودات انسان را از نعمت خود بهره مند ساخته ، و به او قوه ی انتخاب و اختیار عطا کرده که می تواند به کمک آن راه نیک و بد را تشخیص دهد ، و از زشتی ها بپرهیزد و خوبی ها را عمل کند و سعادت زندگی دنیا و پس از مرگ خود را تأمین نماید .

و همگی می دانیم که هرگز نمی توانیم بطور کامل از عهده شکر و سپاس نعمتهای فراوان او برآییم ، ولی آیا هرگز اندیشیدید که چگونه می توانیم شکر این همه نعمت را به جای آوریم .

نماز ، توجه به نعمتهای بیکران الهی و قدرت بی پایان اوست .

نماز ، نزدیکترین شیوه ارتباط با خالق یکتا و جلوه ای از بندگی انسان در پیشگاه خداوند است .

نماز ، عالیترین ذکر خدا ، موجب آرامش و اطمینان قلبها ، مایه صفای باطن و روشنی روح و روان است نماز ، در بین واجبات ، اهمیت بسیار دارد و نمازگزار نزد خداوند ، دارای مقامی بس والاست .

چگونه نماز بخوانیم ؟

حال که دانستیم ، چرا باید نماز بخوانیم ، با چگونگی آن نیز آشنا می شویم . برای آشنایی با چگونگی نماز ، لازم است اقسام آن را بدانیم .

          اقسام نماز : نماز ، بر دو قسم است : واجب و مستحب

دسته ی اول : نمازهایی است که انجام آنها لازم است و ترک آنها عذاب دارد .

دسته ی دوم : نمازهایی است که خواندن آنها ، نیکوست و پاداش دارد ، ولی ترک آن ها عذاب ندارد .

نمازهای مستحب ، بسیار زیاد وبیان تک تک آن ، در این نوشته نمی گنجد بنابراین از بیان اسامی آنها صرف نظر می شود و تنها در پایان به برخی از آن ها اشاره ای خواهیم داشت .

نمازهای واجب هم دو دسته است :

الف: نمازهای همیشگی و هر روز

ب: نمازهای مقطعی که در زمان ها خاصی واجب می شود وهمیشگی نیست .

جهت آشنایی با نام نمازهای واجب به این نمودار توجه کنید .

اقسام نماز

نماز ، ره توشه ی سفر آخرت :

انسان وقتی خوب می اندیشد ، می فهمد که سرانجام باید بر مرکبی چوبین سوار شود و به مسافرتی برود که برگشت ناپذیر است .

           مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا

با چه بوده ست مــرا وی از این خویشتنم

         ای خوش آن روز که پرواز کنم ، تا بر دوست

       به امیــد سرکویـــش پــر و بــالی بــزنـم

در این مسافرت طولانی چه ببرد که از همه بهتر به دردش بخورد . آیا فکر کرده اید ؟ در این مسافرت طولانی حتماً باید لوازمی را با خود ببرد که به دردش بخورد . آن لوازم چیست ؟ غیر از یک کفن یگانه چیزی که می تواند با خود ببرد ، عبادت هایی است که در دنیا انجام داده بهترین عبادت ها چیست ؟ بهترین عبادت ، انجام فریضه ی الهی یعنی نماز است که از هنگام رسیدن به سن تکلیف بر وی واجب شده است ؛ نمازی که حالت فروتنی و تواضع در پیشگاته عدل الهی صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء به جای آورده باشد ؛ نمازی که از هرگونه تکبر و ریا عادی باشد ؛ نمازی که اذان و اقامه اش گفته شده باشد ؛ نمازی که با قرائت خوانده شود و ...

نماز ، راز و نیاز بنده با خدا :

شخصی نمازگزار وقتی می داند که خدا بر همه چیز تسلط و حاکمیت دارد : «وسع کرسیه السموات و الارض» و فوق همه است ، باید نماز را چنان بخواند که شایسته خدا باشد ، نه شایسته بنده ، چون او با بنده سخن نمی گوید و با بنده راز ونیاز نمی کند ، بلکه ، هنگام نماز ، با خدایی توانا روبه رو است که توانایی اش حد و مرز و شرط  وقیدی ندارد ، و توانایی او بی انتها است . آری ، بیشتر با خداشناسی و نماز می تواند از پل صراط عبور کند ، پلی که از مو باریک تر است ، و گرنه حتماً در قعر جهنم خواهد افتاد .

مقام والای نماز :

نماز به قدری در پیشگاه عدل الهی مقام والایی دارد که قلم از وصف آن ناتوان است . وقتی یاران اندک امام حسین (ع) در برابر لشکر یزید قرار گرفتند و آماده ی جنگ شدند ، امام از لشکر یزید خواست تا وقت نماز و این فریضه ی مهم الهی اجازه بدهند نماز بخوانند . امام حسین (ع) و یارانش در میدان نبرد نیز از نماز غافل نشدند ؛ چون به سوی هدفی که آنها را به کمال برساند ، حرکت می کردند ؛ و هدفشان تکامل در دنیا و رشد کافی بود تا خود را به قرب الهی که همان حیات طیبه ی جاودان است ، برسانند بدین سبب به نماز که یکی از واجبات الهی است ، اهمیت دادند . حضرت زینب (س) در زمان اسارت هر وقت دچار غم و اندوهی می شد و تحمل آن برایش غیرممکن بود ، به درگاه خدا روی می آورد و آماده نماز می شد و نماز می خواند با خواندن نماز به سوی خداوند بزرگ تقرب می جست و دلش آرام می گرفت . انسان های مؤمن همیشه امیدشان به نماز است .

نماز جماعت :

نماز خواندن فضیلت بسیاری دارد ، به ویژه اگر با قرائت درست و با حالت خضوع و خشوع و فروتنی در یکی از مساجد خوانده شود . نمازی که در مسجد جامع خوانده شود ، ثوابش صد برابر نمازی است که در خانه خوانده شود ؛ بنابراین اگر مؤمن زرنگ باشد می تواند با اندک زحمتی ، ثواب بسیاری بدست آورد ؛ برای مثال اگر نمازهای یومیه خود را با جماعت بخواند ، ثواب آن نامحدود خواهد بود ؛ چون اگر تعداد شرکت کنندگان در نمازهای جماعت بیشتر از ده نفر باشد ، می گویند : اگر تمام شاخه های درختان روی زمین قلم و تمام آب های اقیانوس ها و دریاها که سه چهارم کره ی زمین را فراگرفته است ، مرکب شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند . با این حساب اگر ما خواسته باشیم ، ثواب یک رکعت نماز را که از ده نفر بیشتر باشند حساب کنیم ، باید در سمت راست عدد یک بی نهایت صفر بگذاریم .

امام خمینی و نماز :

امام خمینی (ره) در اوج بیماری ، هنگام نماز به زحمت بلند می شدند ، و با این که سرم در دست آن بزرگوار آویزان بود ، نماز را اقامه می کردند .

امام معنای نماز را خوب درک کرده بودند که در سن 86 سالگی با وضع بیماری ، نماز ، این فریضه مهم الهی را به جای می آوردند .

حضرت امام در زمان رژیم طاغوت وقتی در زندان بودند یا در تبعید به سر می بردند ، نمازهای خود را همیشه در اول وقت می خواندند ، و از کسی باکی نداشتند . همچنین هنگامی که از پاریس عازم ایران بودند ، در هواپیما که هر لحظه ممکن بود ، به وسیله رژیم طاغوت منفجر شود ، با کمال راحتی نماز خود را خواندند .

نماز جمعه :

نماز جمعه که روز جمعه تشکیل می شود و مسلمانان هر منطقه تا شعاع 6 کیلومتری باید حاضر شوند می بایست به وسیله پیشوائی عادل و آگاه و صاحب نظر خوانده شود و حداقل تعداد شرکت کنندگان 5 نفر و کمتر از این نماز جمعه تشکیل نمی شود و همچنین بین دو نماز جمعه حداقل یا یک فرسخ (شش کیلومتر) فاصله باشد . نماز جمعه دو رکعت است ، مانند نماز صبح در رکعت اول پیشوا پس از خواندن سوره حمد ، سوره جمعه و در رکعت دوم سوره منافقون می خواند ، مستحب است حمد و سوره با صدای بلند خوانده شود . قبل از شروع نماز پیشوا دو خطبه ایستاده می خواند که بین آن دو ، می نشیند این دو خطبه به منزله دو رکعت نماز است . لازم است در هر یک از خطبه ها حمد و ثنای الهی به جا آورد و برپیامبر درود فرستند . در خطبه اول ، پیشوا پس از حمد پروردگار با استفاده از آیات قرآن و حدیث ، مردم را به تقوی و پرهیزکاری دعوت می کند و مردم را به تعالیم اسلام و مسائل اجتماعی و سیاسی آشنا می سازد و در خطبه دوم بعد از درود بر پیامبر بر پیشوایان مسلمین درود می فرستد و برای مردان و زنان با ایمان طلب آمرزش می کند . بر نمازگزاران واجب است خطبه های امام را گوش دهند مستحب است همه ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند . سزاوار است که امام جمعه در لابه لای
خطبه اش آنچه مصلحت دین و دنیای مسلمین است و از آنچه که در کشورهای مسلمین می گذرد و نام ببرد و مشکلات سیاسی و اقتصادی آنان را مطرح کند . نماز جمعه دارای دو قنوت است قنوت اول قبل از رکعت اول و قنوت دوم پس از رکوع دوم است . نمازگزار باید بکوشد که به خطبه های نماز برسد و اگر نرسید ، ولی به نماز رسید نمازش صحیح است و چنانچه به رکعت دوم نماز برسد می تواند رکعت دیگر را خودش بخواند . کسی که نماز جمعه را می خواند نیازی به خواندن نماز ظهر ندارد .

منابع و مآخذ :

- نماز رسم بندگی ، فاطمه شیخانی

- آموزش نماز ویژه نوجوانان ، محمدحسین فلاح زاده

- نماز نردبان عروج ، مرکز تحقیقات اسلامی

تهیه کننده : علی اکبری